Ông Caleb Ragland, Chủ tịch Hiệp hội Đậu nành Mỹ (ASA) ở Magnolia (Kentucky) đang phải vật lộn để xoay sở công việc trong bối cảnh hàng loạt mối đe doạ thuế quan chồng chất vào thời điểm ngành nông nghiệp Mỹ đã và đang đối mặt với vô số khó khăn lớn.
Cả gia đình ông Ragland đã gắn bó với mảnh đất và công việc trồng đậu nành này được hơn hai thế kỷ. Tuy nhiên, khi hoạt động xuất khẩu và lợi nhuận trong ngành ngày càng bị co hẹp do các mức thuế quan từ chính quyền Tổng thống Donald Trump và biện pháp trả đũa từ các quốc gia khác, ông lo lắng về tương lai của trang trại của mình mình.
“Các con tôi có thể sẽ trở thành thế hệ thứ 10 nối nghiệp nông trại nếu chúng tiếp tục làm nông. Nhưng trước hàng loạt bất ổn về kinh tế, thuế quan khiến giá cả lao dốc 20% hay thậm chí 30% trong khi chi phí đầu vào lại tăng cao, chúng tôi không biết rằng mình có thể tiếp tục trụ nổi hay không nữa”, ông Ragland nói trong cuộc phỏng vấn cùng CNBC.
“XÁT MUỐI VẾT THƯƠNG CŨ”
Trên thực tế, đây không phải lần đầu tiên nông dân Mỹ phải đối mặt với làn sóng thuế quan mới. Ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump vào năm 2018 - thời điểm mà ông Ragland nói rằng kinh tế nông nghiệp vẫn tốt hơn nhiều so với hiện tại - cuộc chiến thương mại với Trung Quốc đã khiến ngành nông nghiệp Mỹ thiệt hại hơn 27 tỷ USD, trong đó đậu nành chiếm gần 71% khoản lỗ hàng năm.
Chính cuộc chiến thương mại ấy đã để lại hậu quả nghiêm trọng. Đến tận ngày nay, Mỹ vẫn chưa thể khôi phục hoàn toàn thị phần xuất khẩu đậu nành sang Trung Quốc - thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới - theo ASA.
Vào tuần trước, Nhà Trắng đã áp đặt mức thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Canada và Mexico, cùng với khoản thuế bổ sung 10% đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, ông Trump nhanh chóng thay đổi lập trường khi cho phép trì hoãn thuế với ô tô thêm một tháng, rồi tiếp tục hoãn thuế với một số hàng hóa từ Canada và Mexico cho đến ngày 2/4.
Nhưng các biện pháp thuế quan với Trung Quốc lại không nằm trong diện miễn trừ này.
Đáp trả lại, Trung Quốc cũng đánh thuế bổ sung và chủ yếu nhắm vào nông sản Mỹ. Cụ thể, đậu nành Mỹ bị đánh thêm 10% thuế, trong khi ngô chịu thêm 15%.
"Chúng tôi đã rơi vào tình trạng không có lợi nhuận rồi. Tại sao lại còn làm ngành nông nghiệp thêm kiệt quệ bằng cách áp thuế như vậy?”, ông Ragland than thở.
Mặc dù bản thân ông Caleb Ragland vẫn đánh giá cao khả năng đàm phán của tổng thống và mong muốn ông Donald Trump thành công mang về lợi ích cho cả nước nhưng ông nhấn mạnh rằng những người trong ngành, đặc biệt là nông dân trồng đậu nành, khó có khả năng chống đỡ được một cuộc chiến thương mại thứ hai.
"Mọi người đang rất bất bình. Đây là sinh kế của người dân”, ông Ragland nói và nhấn mạnh rằng họ cần được hỗ trợ thông qua các thỏa thuận giúp giảm bớt rào cản thương mại và một dự luật nông nghiệp mới trong 5 năm tới – bao gồm các chương trình hỗ trợ hàng hóa thiết yếu.
Ngay cả trước khi chính sách thuế quan của Trump được áp dụng, người nông dân Mỹ đã nhiều lần lên tiếng. Mặc dù chỉ số Purdue University/CME Group Ag Economy Barometer mới nhất cho thấy tâm lý chung đã phần nào cải thiện đôi chút vào tháng 2, nhưng 44% người tham gia khảo sát tiết lộ rằng chính sách thương mại sẽ là yếu tố quan trọng nhất đối với tương lai trang trại của họ trong 5 năm tới.
"Thông thường khi hỏi về chính sách, câu trả lời áp đảo luôn là bảo hiểm cây trồng. Bảo hiểm cây trồng được yêu thích không kém gì bánh táo và bóng chày ở Mỹ. Đây là một chương trình rất được ưa chuộng vì nó tạo ra mạng lưới an toàn hiệu quả. Nhưng việc bảo hiểm cây trồng bị đẩy xuống vị trí quan tâm thứ hai sau chính sách thương mại lại nói lên rất nhiều điều”, ông Michael Langemeier, nhà kinh tế nông nghiệp tại Đại học Purdue chia sẻ.
Nhà kinh tế Langemeier ước tính, từ giữa tháng 2 đến đầu tháng 3, lợi nhuận ròng trên mỗi mẫu đất trồng đậu nành và ngô đã giảm 33% do tác động từ thuế quan. Ông còn tiết lộ thêm rằng năm 2025 vốn đã không được dự đoán là năm lợi nhuận cao ngay cả trước khi chính sách này xuất hiện.
Tuy nhiên, một “tia sáng” tích cực duy nhất từ thuế quan có thể là khả năng đẩy nhanh tiến trình ký kết dự luật nông trại mới. Ông kỳ vọng dự luật này sẽ được thông qua trong năm nay.
THAY ĐỔI TRONG DÒNG CHẢY THƯƠNG MẠI
Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ Brooke Rollins gần đây khẳng định chính quyền đang xem xét miễn trừ thuế với một số mặt hàng nông sản từ Canada và Mexico. Các biện pháp điều chỉnh được công bố tuần trước bao gồm việc giảm thuế xuống 10% đối với kali – nguyên liệu quan trọng trong sản xuất phân bón.
Hơn 80% nhu cầu kali của nông dân Mỹ được cung cấp từ Canada, theo ông Ken Seitz từ công ty Nutrien – nhà cung cấp dịch vụ và vật tư nông nghiệp có trụ sở tại Canada – phát biểu tại Hội nghị BMO về Kim loại, Khai khoáng & Khoáng sản Thiết yếu.
"Khi chúng tôi xem xét tác động của thuế đối với Nutrien, chủ đề lớn nhất chắc chắn là kali. Đó là vì trong thị trường tiêu thụ khoảng 10 đến 11 triệu tấn mỗi năm, riêng chúng tôi đã cung cấp khoảng 40% sản lượng đó. Chúng tôi tin rằng chi phí từ thuế quan sẽ cuối cùng đổ lên vai nông dân Mỹ”, CEO của Nutrien nhấn mạnh.
Nhìn về mùa xuân sắp tới, nhà phân tích Steve Byrne của Bank of America viết trong báo cáo ngày 25/2 rằng thuế quan có thể khiến người nông dân thận trọng hơn khi mua vật tư nông nghiệp. Điều này đồng nghĩa với nguy cơ giảm mua phân bón, ảnh hưởng không chỉ đến Nutrien mà cả các công ty khác như Mosaic và CF Industries, ông nhận định.
Cổ phiếu của các công ty này, cùng với một số mã cổ phiếu liên quan đến ngành nông nghiệp đều lao dốc trong hai ngày 3/3 và 4/3 sau thông báo thuế quan của chính quyền Trump. “Tôi nghĩ lý do cổ phiếu nông nghiệp bị bán tháo là vì lo ngại chung rằng nông dân sẽ không còn lãi nhiều trong năm nay”, ông Seth Goldstein từ Morningstar chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với CNBC. Trong tháng qua, cổ phiếu Mosaic đã giảm gần 8%, CF Industries mất gần 10%, còn Nutrien cũng trượt hơn 1%. Riêng AGCO và Deere lại khả quan hơn, lần lượt tăng 1,7% và 0,3%.
Về tác động dài hạn của cuộc chiến thương mại đến nông dân Mỹ, ông Goldstein lại cho rằng ảnh hưởng sẽ không quá lớn. Ông dự đoán dòng chảy thương mại toàn cầu sẽ điều chỉnh và tự cân bằng trong khoảng 2-3 năm tới: “Dù có thể sẽ có tác động ngắn hạn trong năm nay khiến đậu nành Mỹ chưa tìm được người mua, tôi nghĩ cuối cùng các nước khác sẽ bắt đầu mua thêm đậu nành từ Mỹ. Chẳng hạn, có thể Trung Quốc mua nhiều đậu nành từ Brazil hơn, nhưng châu Âu lại mua thêm từ Mỹ, nên về tổng thể sẽ không có quá nhiều khác biệt”.
Khác với ý kiến trên, một số chuyên gia Phố Wall lại tin rằng thuế quan sẽ tạo ra những thay đổi sâu sắc hơn với cán cân thương mại.
Hiện tại, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, Brazil được dự báo sẽ vượt Mỹ để trở thành nhà sản xuất đậu nành lớn nhất thế giới trong niên vụ 2024/2025, chiếm 40% sản lượng toàn cầu. Trong khi đó, Mỹ vẫn giữ vị trí dẫn đầu về sản xuất ngô, chiếm 31% sản lượng toàn cầu trong cùng kỳ. Tuy vậy, nhà phân tích tại Oppenheimer Kristen Owen tin rằng chính sách thuế này sẽ củng cố vị thế của Brazil trở thành nhà sản xuất chính cho cả ngô và đậu nành toàn cầu, còn Mỹ sẽ dần chuyển thành nguồn cung bổ sung.
“Brazil có lợi thế lớn về diện tích canh tác và tiềm năng mở rộng sản xuất, tăng thị phần trong thương mại ngũ cốc toàn cầu. Thuế quan và một số quyết định khác của chính quyền hiện tại chỉ càng thúc đẩy quá trình này diễn ra nhanh hơn mà thôi”, bà Owen kết luận.