Không nhiều người ngạc nhiên khi chứng khoán Mỹ tăng vọt sau chiến thắng ấn tượng của ông Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Giữa những giả định rộng rãi về nhiều tuần bất ổn, một kết quả rõ ràng luôn có khả năng thúc đẩy một đợt phục hồi ban đầu. Điều bất ngờ hơn là những gì đã xảy ra kể từ đó.
Tổng thống đắc cử đã đề cử một loạt những người theo đường lối cứng rắn vào các vị trí cấp cao, thể hiện ý định thúc đẩy chương trình nghị sự cấp tiến nhằm ban hành thuế quan toàn diện và trục xuất hàng triệu người nhập cư bất hợp pháp mà nhiều nhà kinh tế cảnh báo sẽ khiến lạm phát và thâm hụt tăng cao.
CÁC CHỈ SỐ ĐỀU "ỦNG HỘ" ÔNG TRUMP
Tuy nhiên, thị trường chứng khoán - thước đo kinh tế được công chúng theo dõi chặt chẽ nhất và thường được chính ông Trump nhắc đến - dường như không cho thấy nhiều dấu hiệu đáng lo ngại.
S&P 500, chỉ số chuẩn của Phố Wall dành cho các cổ phiếu lớn, vẫn tăng khoảng 3% sau cuộc bầu cử. Chỉ số chính của các cổ phiếu vốn hóa nhỏ tăng gần 5%.
Chi phí vay tương đối của các công ty lớn cũng đã giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ và các tài sản đầu cơ như bitcoin đã tăng vọt.
Tuy nhiên, không phải mọi bộ phận của thị trường chứng khoán đều bình tĩnh như vậy. Ví dụ, một chỉ số do Citi tạo ra về các cổ phiếu có thể dễ bị tổn thương do chính phủ cắt giảm chi tiêu đã giảm 8% kể từ cuộc bầu cử, trong khi cổ phiếu chăm sóc sức khỏe bị ảnh hưởng bởi việc đề cử Robert Kennedy Jr, người hoài nghi về vắc-xin, làm người đứng đầu bộ y tế.
Viễn cảnh lạm phát phát sinh từ thuế quan và thị trường lao động thắt chặt hơn cũng khiến nhiều người lo sợ trên thị trường trái phiếu kho bạc trị giá 27 nghìn tỷ USD, với một số nhóm nổi tiếng cảnh báo về sự phấn khích quá mức.
Nhưng những tín hiệu tương phản này đặt ra một số câu hỏi quan trọng cho cả các nhà giao dịch và nhà hoạch định chính sách: Liệu các nhà đầu tư cổ phiếu có đang tự đẩy mình vào nguy hiểm khi bỏ qua mức định giá cao và những mặt trái tiềm ẩn của Trumponomics hay họ sẽ đúng khi các nhà kinh tế học bi quan một lần nữa phải rút lại những dự đoán tồi tệ của mình?
Sonal Desai, giám đốc đầu tư tại Franklin Templeton Fixed Income, cho biết: “Bất cứ lúc nào… bạn đạt đến thời điểm mà giá thị trường vượt xa mức hoàn hảo, bạn phải lo ngại về sự tự mãn”.
Nhưng bà nói thêm, “thực tế là bạn cũng cần phải tích cực tìm kiếm các tác nhân gây ra đợt bán tháo, và hiện tại… Tôi nghĩ nền kinh tế cơ bản đang mạnh và các chính sách của chính quyền mới khó có thể tác động đáng kể đến điều đó”.
Xu hướng tăng giá đã được thể hiện rõ ràng tại khu nghỉ dưỡng Wynn ở Las Vegas tuần này, nơi có hơn 800 nhà đầu tư, chủ ngân hàng và giám đốc điều hành tụ họp tại hội nghị thường niên của Goldman Sachs dành cho “các công ty tư nhân sáng tạo”.
Với xu hướng lãi suất hiện đang giảm, các chuyên gia thị trường vốn đã chuẩn bị cho sự phục hồi của hoạt động niêm yết trên thị trường chứng khoán và hoạt động sáp nhập và mua lại, nhưng kết quả bầu cử lại càng đổ thêm dầu vào lửa.
Với việc đảng Cộng hòa kiểm soát cả hai viện của Quốc hội ngoài Nhà Trắng, các nhà đầu tư cho rằng chính quyền Trump sẽ dễ dàng thực hiện lời hứa cắt giảm thuế doanh nghiệp và giảm bớt quy định. Đồng thời, những đề xuất gây tranh cãi hơn như việc áp dụng thuế quan thường bị những người tham dự bác bỏ là "chiến thuật đàm phán".
David Solomon, giám đốc điều hành của Goldman, phát biểu tại hội nghị: “Về cơ bản, thị trường đang cho thấy họ nghĩ chính quyền mới sẽ đưa [quy định] trở lại mức hợp lý hơn”.
Một nhà quản lý quỹ đầu cơ tham dự đã tóm tắt bầu không khí một cách thẳng thắn hơn. "Có rất nhiều nhà đầu tư phấn khích ở đây đang phấn khích về các mục tiêu mua lại", ông nói. "M&A hiện là một khả năng thực sự vì chính quyền mới. Đó là [yếu tố thú vị nhất trong các đề xuất của Trump] . . . Tôi nghĩ rằng tâm trạng tốt hơn so với bốn năm qua."
Sự nhấn mạnh vào thuế và bãi bỏ quy định được thể hiện rõ khi xem xét các lĩnh vực nào là những ngành hưởng lợi lớn nhất trong đợt tăng giá gần đây của thị trường: Dịch vụ tài chính và năng lượng.
Chỉ số tài chính S&P 500 đã tăng gần 8% kể từ cuộc bỏ phiếu, trong khi chỉ số năng lượng tăng gần 7%. Các giám đốc điều hành năng lượng đã ăn mừng lời cam kết của tổng thống đắc cử về việc rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris và mở đất liên bang để khai thác khí đá phiến nhằm theo đuổi "sự thống trị năng lượng" của Hoa Kỳ.
Chỉ số Russell 2000, đo lường các công ty vốn hóa nhỏ, cũng tăng nhanh hơn S&P nhờ trọng số lớn vào cổ phiếu tài chính và niềm tin rằng các công ty nhỏ hơn tập trung trong nước sẽ được hưởng lợi nhiều hơn từ việc cắt giảm thuế doanh nghiệp.
Chris Shipley, đồng giám đốc đầu tư tại Fort Washington Investment Advisors, công ty quản lý khoảng 86 tỷ USD, cho biết "chúng tôi tin rằng thị trường đã hành động hợp lý kể từ cuộc bầu cử", đồng thời trích dẫn sự tập trung lợi nhuận vào các lĩnh vực có thể hưởng lợi từ các xu hướng như bãi bỏ quy định và M&A.
Không có gì ngạc nhiên khi chính sách "Nước Mỹ trên hết" sẽ có lợi cho Hoa Kỳ so với phần còn lại của thế giới" Kay Herr, giám đốc đầu tư Hoa Kỳ của nhóm trái phiếu cố định, tiền tệ và hàng hóa toàn cầu của JPMorgan Asset Management, cho biết.
Ví dụ, chỉ số Stoxx 600 của toàn châu Âu đã giảm kể từ cuộc bầu cử khi các nhà đầu tư đặt cược rằng khu vực phụ thuộc vào xuất khẩu sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi bất kỳ sự gia tăng căng thẳng thương mại nào. Đồng thời, đồng euro đã giảm xuống mức thấp nhất trong hai năm so với đồng USD.
Ngay cả những chính sách mà hầu hết các nhà kinh tế học chính thống cho rằng sẽ có tác động tiêu cực tổng thể - như việc tăng mạnh thuế quan - trớ trêu thay lại có thể làm tăng sức hấp dẫn tương đối của cổ phiếu Mỹ bằng cách gây ảnh hưởng đến các quốc gia khác thậm chí còn nặng nề hơn.
Tuy nhiên, mối lo ngại của các nhà kinh tế và nhiều nhà đầu tư trái phiếu là các chính sách của Trump có thể tạo ra những vấn đề kinh tế lớn hơn mà cuối cùng thị trường chứng khoán sẽ khó có thể bỏ qua.
VẪN CÒN NHỮNG LO NGẠI
Một số chính sách của Trump, chẳng hạn như cắt giảm thuế doanh nghiệp, có thể thúc đẩy tăng trưởng trong nước. Nhưng với nền kinh tế đã ở trong tình trạng mạnh mẽ đáng ngạc nhiên mặc dù nhiều năm lo ngại về khả năng suy thoái, một số người như cựu kinh tế trưởng của IMF Olivier Blanchard lo ngại về "sự quá nóng" sẽ dẫn đến lạm phát gia tăng trở lại và suy thoái sau đó.
Lạm phát do cầu có thể trở nên trầm trọng hơn do áp lực từ phía cung nếu Trump thực hiện một số cam kết chính sách sâu rộng của mình.
Trong chiến dịch tranh cử, Trump đã đề xuất mức thuế nhập khẩu cơ bản là 10% đối với tất cả hàng hóa được sản xuất bên ngoài Hoa Kỳ và 60% nếu chúng được sản xuất tại Trung Quốc. Các nhà kinh tế nhìn chung đồng ý rằng chi phí thuế quan đổ lên vai người tiêu dùng ở quốc gia ban hành thuế quan. Walmart, nhà bán lẻ lớn nhất tại Hoa Kỳ, đã cảnh báo trong tuần này rằng họ có thể phải tăng giá nếu thuế quan được áp dụng.
Trong khi đó, việc trục xuất hàng triệu người nhập cư không có giấy tờ sẽ loại bỏ một nguồn lao động lớn khỏi lực lượng lao động của Hoa Kỳ, đẩy tiền lương lên cao và làm giảm khả năng cung cấp hàng hóa và dịch vụ của các công ty Hoa Kỳ.
Các nhà kinh tế tại Morgan Stanley và Deutsche Bank đều dự đoán trong tuần này rằng các chính sách của Trump sẽ kìm hãm tăng trưởng GDP vào năm 2026 và khiến Cục Dự trữ Liên bang khó đưa lạm phát trở lại mục tiêu 2%.
Tom Barkin, chủ tịch của Cục Dự trữ Liên bang Richmond và là thành viên bỏ phiếu trong Ủy ban Thị trường mở Liên bang, đơn vị thiết lập lãi suất, cho biết ông hiểu mối lo ngại của cộng đồng doanh nghiệp về việc thuế quan sẽ làm bùng phát lạm phát và cho biết Hoa Kỳ "dễ bị tổn thương hơn trước những cú sốc về chi phí" so với trước đây.
Nhưng một số nhà đầu tư tin rằng rủi ro là tối thiểu. “Theo quan điểm của chúng tôi, những lo ngại về lạm phát… liên quan đến thuế quan là bị thổi phồng quá mức”, Shipley của Fort Washington cho biết.
Các nhà hoạch định chính sách của Fed đã nhanh chóng nhấn mạnh rằng họ sẽ không phán đoán trước bất kỳ chính sách tiềm năng nào trước khi chúng được công bố chính thức, nhưng các nhà đầu tư trái phiếu đã giảm bớt dự báo về mức độ mà ngân hàng trung ương có thể cắt giảm lãi suất trong năm tới.
Lãi suất tương lai hiện đang định giá mức giảm lãi suất của Fed xuống khoảng 4% vào cuối năm 2025, từ mức hiện tại là 4,5-4,75%. Vào tháng 9, các nhà đầu tư đã đặt cược rằng lãi suất sẽ giảm xuống dưới 3% vào thời điểm đó.
Trong khi đó, lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm, tăng khi giá giảm, đã tăng khoảng 0,8 điểm phần trăm kể từ giữa tháng 9 lên 4,4%. Do đó, lãi suất trung bình của khoản thế chấp 30 năm cũng đang tăng lên, lên gần 7%.
Herr của JPMorgan cho biết: “Thị trường trái phiếu tập trung rất nhiều vào thâm hụt và mở rộng tài khóa, còn thị trường cổ phiếu dường như tập trung vào việc bãi bỏ quy định và khía cạnh tăng trưởng”. Nhưng “vào một thời điểm nào đó, [lợi suất trái phiếu kho bạc] cao hơn sẽ gây ra vấn đề cho cổ phiếu”.
Một phần là do lợi suất trái phiếu cao hơn đại diện cho một nguồn lợi nhuận hấp dẫn thay thế với rủi ro thấp hơn nhiều so với cổ phiếu. Nhưng tác động quan trọng hơn có thể đến từ tín hiệu cảnh báo mà lợi suất tăng thêm sẽ đại diện.
Kristina Hooper, chiến lược gia thị trường toàn cầu tại Invesco, cho biết sự gia tăng lợi suất được thúc đẩy bởi những lo ngại về lạm phát và mức nợ chính phủ cao hơn. “Năm 2024 đánh dấu năm đầu tiên Hoa Kỳ chi nhiều hơn để trả nợ so với toàn bộ ngân sách quốc phòng. Và theo tôi, điều đó không bền vững trong dài hạn, vì vậy chúng ta phải lo lắng về khả năng xảy ra một "khoảnh khắc Liz Truss" nhỏ”.
Nỗ lực của cựu thủ tướng Anh Truss nhằm cắt giảm hàng tỷ bảng Anh tiền thuế chưa được giải ngân và tăng vay nợ vào năm 2022 đã gây ra đợt bán tháo lớn trái phiếu chính phủ Anh, lan sang thị trường tiền tệ và chứng khoán.
Các nhà chiến lược và nhà đầu tư nhấn mạnh rằng cấu trúc và quy mô của thị trường Kho bạc Hoa Kỳ khiến cho kiểu "chủ nghĩa bảo vệ trái phiếu" này ít có khả năng xảy ra hơn, nhưng nhiều tổ chức đã bắt đầu chú ý nhiều hơn đến khả năng này.
Desai của Franklin Templeton cho biết: "Trong hai đến bốn năm tới, tôi có nghĩ rằng sẽ có nguy cơ rất nghiêm trọng về việc những kẻ bảo vệ trái phiếu quay trở lại không? Chắc chắn là có. Và điều đó hoàn toàn dựa trên kế hoạch nhiều năm sẽ như thế nào và tác động phát sinh từ đó".
Trump và các cố vấn của ông đã bác bỏ những lo ngại về chương trình nghị sự kinh tế của họ, lập luận rằng các chính sách như khuyến khích lĩnh vực năng lượng trong nước sẽ giúp duy trì lạm phát ở mức thấp và tăng trưởng ở mức cao.
Ngay cả khi không phải vậy, một số nhà đầu tư tại Las Vegas tuần này cho rằng mối bận tâm cá nhân của tổng thống đắc cử với thị trường chứng khoán sẽ giúp ông kiềm chế các chính sách có khả năng gây thiệt hại nhiều nhất.
"Tôi nghĩ Trump và tất cả các nhà tài trợ của ông ấy đo lường thành công và hạnh phúc của họ xung quanh thị trường chứng khoán Hoa Kỳ", người quản lý quỹ đầu cơ cho biết. "Đó là một lý do tại sao tôi khá lạc quan mặc dù thị trường đang ở mức đó".
Các nhà kinh tế cũng liên tục đánh giá thấp khả năng phục hồi của nền kinh tế Hoa Kỳ trong những năm gần đây. Sự kết hợp giữa sự chú ý của Trump và dự báo kém trong quá khứ của các nhà kinh tế có nghĩa là ngay cả các nhà đầu tư hoài nghi cũng cảnh giác khi đặt cược chống lại thị trường Hoa Kỳ.
Colin Graham, giám đốc chiến lược đa tài sản tại Robeco, cho biết: “Có những rủi ro ngoài kia”. “Nếu một số chính sách cực đoan hơn được thảo luận trong chiến dịch được thực hiện, quan điểm cốt lõi của chúng tôi cho năm tới sẽ sai.
“Nhưng rủi ro lớn nhất của chúng ta ở đây là gì? Bỏ lỡ cơ hội tăng giá khi mà động lực đang là rất mạnh.” Colin Graham nhấn mạnh.
