Chủ nghĩa vị thân trong tuyển dụng khối hành chính công
Hiểu theo nghĩa của từ, ông hoàng nhằm để chỉ những người có ảnh hưởng lớn, dẫn đầu hoặc duy nhất và có nhiều đặc quyền, đặc lợi. Theo Đại từ điển Tiếng Việt: “Đặc quyền, đặc lợi là quyền lợi đặc biệt
TGO
Hiểu theo nghĩa của từ, ông hoàng nhằm để chỉ những người có ảnh hưởng lớn, dẫn đầu hoặc duy nhất và có nhiều đặc quyền, đặc lợi. Theo Đại từ điển Tiếng Việt: “Đặc quyền, đặc lợi là quyền lợi đặc biệt chỉ dành riêng cho một người hay một nhóm, một tầng lớp nào đó được hưởng mà những người bình thường khác không thể có được”.
Bản chất của đặc quyền, đặc lợi là xấu xa, không nhân văn, không văn hoá. Nó có thể do một người, một nhóm người, một tổ chức ra quyết định, chủ trương. Đặc quyền, đặc lợi là sản phẩm tất yếu của một cơ chế độc đoán, chuyên quyền, không có dân chủ.
Đặng Thị Huệ, Đặng Lân - Khiến cơ đồ nhà Trịnh sụp đổ
Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm (1739 - 1782) là vị chúa Trịnh thứ 9 thời Lê Trung Hưng trong lịch sử Việt Nam, cai trị đất nước từ năm 1767 đến năm 1782. Thời gian đầu lên ngôi Chúa, Trịnh Sâm sáng suốt, sửa sang chính trị bao nhiêu thì sau khi sủng ái Đặng Thị Huệ, Trịnh Sâm lại càng u mê bấy nhiêu. Bởi vậy, chính trị suy đồi, nơi kinh đô lắm lời than vãn.
Đặng Thị Huệ có người em là Đặng Lân nhờ cậy thế chị làm nhiều điều bại hoại trong kinh thành. Trong cuốn Tang thương ngẫu lục thì Nguyễn Án có chép: “Quận mã Đặng Lân là em bà Đặng Tuyên phi của chúa Tĩnh Vương (Trịnh Sâm), thường hay ngông càn phạm phép. Tĩnh vương đem nàng Quận chúa thứ hai gả cho Lân, các đồ trang liêm và của hồi môn, so với các triều trước nhiều gấp mười lần.
Lân có một cuộc sống đầy vương giả. Lân càng làm nhiều sự càn rỡ. Lân giết chết nội giám là Sử thọ hầu là do bị Sử thọ hầu không cho vào động phòng với con gái của Tĩnh vương do chưa đủ tuổi. Lân phạm tội tày đình với con gái yêu của Trịnh Sâm, ấy vậy mà Chúa vẫn tha không bắt tội là bởi vì Trịnh Sâm quá si mê Tuyên Phi. Cũng vì bị Tuyên Phi ngày đêm than khóc mà Trịnh Sâm vốn là một người con chí hiếu đã cãi mẹ để làm chuyện phế trưởng lập thứ.
Chính vì Trịnh Sâm dung túng, bao che, ban cho Đặng Thị Huệ, Đặng Lân nhiều đặc quyền, đặc lợi dẫn đến làm càn, gây bất ổn xã hội mới tạo ra mầm mống bất ổn giữa phe Trịnh Tông và Trịnh Cán. Cơ đồ vững chắc nhà Trịnh vì thế mà tiêu tan.
“Chủ nghĩa vị thân” chi phối quan hệ xã hội
Kết quả khảo sát PAPI năm 2015 cho thấy, biểu hiện đáng lo ngại là công bằng trong tuyển dụng nhân lực vào khu vực công vẫn còn là mục tiêu khó đạt dù đã tiến hành cải cách khu vực này. Năm 2015, theo đánh giá của người dân về tầm quan trọng của việc thân/quen người có chức, có quyền khi xin việc vào 5 vị trí cấp xã/phường (công chức địa chính, tư pháp, công an, giáo viên tiểu học công lập và nhân viên văn phòng UBND), “chủ nghĩa vị thân” còn rất phổ biến ở tất cả các tỉnh/TP và dường như đã thành vấn đề phổ biến trong hệ thống nhà nước, thậm chí ở cấp chính quyền thấp nhất. Cũng theo khảo sát này, hiệu quả kiểm soát tham nhũng của chính quyền địa phương dường như đi xuống, đặc biệt là khi so sánh với kết quả năm 2013. Kết quả khảo sát PAPI giai đoạn 2011-2015 cho thấy, ‘chủ nghĩa vị thân’ và quan hệ cá nhân trong tuyển dụng nhân lực đã trở thành vấn nạn trong khu vực công.
Như báo chí phản ánh, Bộ máy chính quyền tại huyện Mỹ Đức, TP Hà Nội có 13 phòng, ban thì hơn 10 người là anh em, họ hàng với lãnh đạo huyện. Theo tìm hiểu, nhiều cán bộ công tác tại các vị trí quan trọng của UBND huyện là người nhà của Bí thư Huyện ủy Mỹ Đức Lê Văn Sang (tái đắc cử nhiệm kỳ 2015-2020). Liên quan tới các thông tin “cả họ làm quan” ở Mỹ Đức mà báo chí phản ánh, ông Phan Chu Đức - Phó ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội cho biết, qua kiểm tra khẳng định quy trình hồ sơ bổ nhiệm 9 cán bộ chủ chốt mà báo chí nêu đều đúng quy trình, đúng quy định và tiêu chí về cán bộ.
Còn tại xã Hạ Sơn (huyện Quỳ Hợp, Nghệ An) có tới hơn 20 người là anh em, họ hàng với chủ tịch xã Lê Văn Thanh và Bí thư xã Trương Văn An cùng làm lãnh đạo, cán bộ xã. Trao đổi với báo chí, lý giải về sự bất cập trên, ông An cho rằng: 'Công tác cán bộ ở xã Hạ Sơn được thực hiện dân chủ, đúng quy trình, dựa vào năng lực bản thân. Việc nhiều người là anh em, họ hàng cùng làm cán bộ xã không có gì bất thường'.
Hiện nay, dư luận đang xôn xao về việc bổ nhiệm con trai của nguyên một Bộ trưởng, vào các vị trí quan trọng, 25 tuổi được bổ nhiệm làm Tổng Giám đốc VAFI, trong thời gian làm Tổng Giám đốc PVFI liên tục bị thua lỗ: Năm 2011 lỗ 155 tỷ đồng, năm 2012 lỗ 67 tỷ năm. Năm 27 tuổi được điều động về Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) với chức danh Phó giám đốc Trung tâm hỗ trợ xuất khẩu (hàm Vụ trưởng), khi để PVFI lỗ 2 năm liên tiếp nhưng lại được đề bạt và thăng chức vượt cấp như vậy có lợi cho nhà nước hay không? Năm 28 tuổi được bổ nhiệm Thành viên HĐQT, kiêm Phó Tổng Giám đốc Sabeco, với chức vụ là thành viên Hội đồng quản trị kiêm Phó Tổng Giám đốc một doanh nghiệp lớn của nhà nước với khoản lương và thù lao mà ông Hải nhận được khoảng 1,19 tỷ đồng, chưa kể có thể nhận thêm 250 triệu đồng tiền thưởng. Theo đăng tải trên Việt Nam Net, đại diện của Bộ Công Thương (xin được giấu tên) cho biết "về quy trình bổ nhiệm, Bộ Nội vụ đã công khai và mọi bộ, ngành đều phải tuân thủ theo từ việc lấy phiếu tín nhiệm đến các bước khác”.
Tất cả mọi khâu liên quan đến tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ đều được được cho biết là công khai, đúng quy trình. Nhưng dư luận vẫn xôn xao, nghĩ họ như "Ông Hoàng". Theo khảo sát PAPI 2015, người dân trên toàn quốc cho rằng hiện trạng vị thân khi tuyển dụng nhân lực vào khu vực công ngày càng trở nên trầm trọng hơn, hiện trạng vòi vĩnh trong khu vực công ngày càng phổ biến hơn, trong khi quyết tâm phòng, chống tham nhũng của chính quyền và người dân ngày càng hạn chế hơn. Công bằng trong tuyển dụng nhân lực vào khu vực công có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng một bộ máy nhà nước trong sạch, vững mạnh.
Nếu một tổ chức với một guồng máy thiếu dân chủ với những lãnh đạo, cán bộ không có thực tài, thiếu khả năng, cộng thêm tham nhũng, hối lộ, chủ nghĩa vị thân thì không thể làm cho tổ chức và đất nước hưng thịnh.
