Mới đây, Tòa án phúc thẩm liên bang Quận Columbia của Mỹ đã phê chuẩn điều luật yêu cầu công ty ByteDance Trung Quốc phải thoái vốn khỏi ứng dụng video ngắn TikTok Mỹ trước đầu năm tới hoặc đối mặt với một lệnh cấm toàn diện.
Quyết định này là một chiến thắng lớn cho Bộ Tư pháp Mỹ và những người phản đối ứng dụng thuộc sở hữu của Trung Quốc, đồng thời là đòn giáng mạnh vào ByteDance, công ty mẹ của TikTok.
Động thái mới từ toà án cũng nâng cao đáng kể khả năng lệnh cấm chưa từng có tiền lệ sẽ được thực thi ngay trong vòng 6 tuần, đe doạ tới tương lai của ứng dụng mạng xã hội được 170 triệu người Mỹ sử dụng.
Trong hồ sơ pháp lý, tòa án phúc thẩm nhấn mạnh rằng điều luật là kết quả của hợp tác giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ, cũng như hai chính quyền tổng thống Mỹ, để ứng phó trước các mối đe dọa đối với an ninh quốc gia.
Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định, việc TikTok thuộc sở hữu của Trung Quốc là một mối nguy hiểm, bởi vì ứng dụng này có quyền truy cập vào một lượng lớn dữ liệu cá nhân của người dân Mỹ. Họ lo ngại Trung Quốc có thể ngầm thao túng thông tin mà người Mỹ tiếp cận thông qua TikTok.
Về phía mình, đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ ngay lập tức lên tiếng chỉ trích điều luật này là một hành động cướp bóc thương mại trắng trợn và cảnh báo rằng Mỹ cần xử lý vụ việc một cách thận trọng để tránh làm tổn hại tới niềm tin và sự phát triển trong quan hệ của hai nước.
Phán quyết được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới ngày một leo thang, đặc biệt là sau khi chính quyền Joe Biden áp đặt các hạn chế mới lên ngành công nghiệp chip của Trung Quốc và Bắc Kinh đáp trả lại bằng lệnh cấm xuất khẩu gallium, germanium và antimony sang Mỹ.
"Tin tức hôm nay thực sự đáng thất vọng, nhưng hãy yên tâm rằng TikTok sẽ tiếp tục đấu tranh để bảo vệ quyền tự do ngôn luận trên nền tảng của mình”, CEO TikTok Shou Zi Chew viết trong một email gửi tới toàn bộ nhân viên. TikTok dự kiến sẽ kháng cáo quyết định này lên Tòa án Tối cao.
Trên thực tế, phán quyết của toà phúc thẩm cũng đang phải đối mặt với nhiều ý kiến trái chiều. Nhóm các nhà bảo vệ quyền tự do ngôn luận, Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) bình luận: “Lệnh cấm TikTok rõ ràng vi phạm quyền Tu chính án Thứ nhất của hàng triệu người Mỹ sử dụng ứng dụng này để thể hiện bản thân và giao tiếp với thế giới”.
Trong phân tích của mình, tòa án nhận định rằng Trung Quốc, thông qua Bytedance và TikTok, có thể làm méo mó diễn ngôn tại Mỹ và thao túng dư luận. Điều này, theo toà án, là đi ngược lại với các nguyên tắc cơ bản của tự do ngôn luận.
Phán quyết - trừ khi bị Tòa án Tối cao lật lại - đặt số phận của TikTok vào tay Tổng thống Joe Biden, người có quyền gia hạn thêm 90 ngày đối với hạn chót yêu cầu TikTok phải thoái vốn vào 19/1/2025, và sau đó là Tổng thống đắc cử Donald Trump, người sẽ nhậm chức ngày 20/1.
Tuy nhiên, không rõ liệu ByteDance có thể đáp ứng các điều kiện cần thiết để xin gia hạn hay không, hoặc liệu chính phủ Trung Quốc có chấp thuận bất kỳ thương vụ bán lại nào hay không.
ByteDance, với sự hậu thuẫn từ các quỹ đầu tư như Sequoia Capital, Susquehanna International Group, KKR & Co và General Atlantic, được định giá 268 tỷ USD vào tháng 12/2023 khi công ty này đề nghị mua lại khoảng 5 tỷ USD cổ phần từ các nhà đầu tư.