Theo dữ liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế, giá dầu ô liu đã tăng gần 60% kể từ tháng 6/2022 lên khoảng 5,4 euro/kg (5.990 USD/tấn) - đánh dấu mức cao nhất trong 26 năm - do các điều kiện thời tiết trên khắp lục địa.
Và mức giá cao được dự đoán sẽ tiếp tục duy trì trong thời gian tới, theo nhận định của nhà phân tích dầu thực vật và hạt có dầu Kyle Holland của Mintec.
Điều kiện thời tiết tại Tây Ban Nha
Thời tiết xấu ở Tây Ban Nha, đặc biệt trong đợt khô hạn kéo dài, là nguyên nhân chính khiến giá dầu ô liu tăng vọt.
“Yếu tố chính khiến giá dầu ô liu chạm gần mức cao nhất mọi thời đại là do thời tiết xấu và khu vực trồng trọt gặp hạn hán nghiêm trọng tại phần lớn Địa Trung Hải, đặc biệt là ở Tây Ban Nha, nơi sản xuất và xuất khẩu dầu ô liu hàng đầu”, ông Kyle Holland giải thích.
Do điều kiện thời tiết khắc nghiệt, vụ thu hoạch ô liu từ tháng 10/2022 đến tháng 2/2023 gần đây cho sản lượng thấp hơn 50% so với thông thường, khiến nguồn cung toàn cầu thắt chặt và đẩy giá thành lên cao.
“Vụ mùa vừa qua Tây Ban Nha chỉ thu hoạch được khoảng 630.000 tấn ô liu, thấp hơn rất nhiều so với con số 1,4 đến 1,5 triệu tấn thông thường”, ông Kyle Holland lưu ý.
Mặc dù cây ô liu phát triển ở vùng khí hậu khô và ấm, với nhiệt độ tối ưu nằm trong khoảng từ 15 đến 26 độ C nhưng tình hình khô hạn trong 36 tháng liên tiếp với lượng mưa dưới mức trung bình tại Tây Ban Nha đã khiến năng suất cây trồng không thể nào duy trì như trước, theo dữ liệu Bộ Chuyển đổi Sinh thái Quốc gia cung cấp.
Nếu thời tiết không sớm cải thiện, vụ thu hoạch sắp tới có thể phải đối mặt với năng suất thậm chí còn đáng thất vọng hơn.
“Dường như hạn hán đang tiếp tục diễn ra ở châu Âu, nhất là ở Tây Ban Nha - khu vực sản xuất tới 50% lượng dầu ô liu của thế giới. Điều này đã gây ra sự thiếu hụt nguồn cung toàn cầu,” David Valmorbida, chủ tịch Hiệp hội Dầu ô liu Úc, nói với CNBC.
Áp lực nhu cầu
Áp lực về nhu cầu đối với dầu ô liu đang gây thêm căng thẳng cho chuỗi cung ứng vốn gặp nhiều thách thức.
Ông David Valmorbida cho biết nhu cầu về dầu ô liu tăng mạnh trong những năm gần đây – đặc biệt là kể từ 2020 khi người tiêu dùng nấu ăn tại nhà thường xuyên hơn trong và sau đại dịch Covid-19.
Bên cạnh đó, chiến tranh ở Nga và Ukraine đã gây ra sự thiếu hụt dầu hướng dương, càng thúc đẩy nhu cầu về dầu ô liu lên cao hơn nữa.
Theo quan điểm của ông David Valmorbida, việc thay đổi thói quen của người tiêu dùng có thể giảm bớt một số áp lực cho thị trường. “Người tiêu dùng đã bắt đầu giảm tiêu thụ dầu ô liu, chuyển sang một số dầu thực vật, dầu hạt hoặc các loại dầu hỗn hợp khác”.
Tuy nhiên, ông Valmorbida khẳng định rằng nhu cầu cơ bản đối với dầu ô liu - một sản phẩm tự nhiên và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe - sẽ vẫn ở mức cao, khiến giá thành cho mặt hàng này có thể biến động ở bất kỳ phạm vi giá nào.
“Thực tế mà nói, nếu không có sự gia tăng lượng mưa, chúng ta có thể tiếp tục chứng kiến giá dầu oliu vượt mức kỷ lục mới này, có thể là trên 5 euro/kg trong năm thu hoạch 2023/24”.