Bảy tháng trước, Trung Quốc vẫn còn là nhà cung cấp hàng may mặc lớn nhất cho các công ty thời trang Hoa Kỳ, nhưng lợi thế của đất nước tỷ dân hiện đã biến mất khi đại dịch Covid-19 và căng thẳng song phương đã chia rẽ hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Nhập khẩu hàng may mặc của Mỹ từ Trung Quốc, tính theo giá trị, giảm từ 30% trong năm 2019 xuống còn 20% trong nửa đầu 2020 - bằng với con số của Việt Nam sau khi Việt Nam cải thiện thị phần từ 16% lên 20%, theo Bộ Thương mại Hoa Kỳ.
Việc Trung Quốc mất đi vị thế trong chuỗi cung ứng thời trang Mỹ phản ánh căng thẳng ngày một gia tăng giữa hai quốc gia, khi mà các hãng thời trang Mỹ buộc phải giảm thiểu “liên hệ” với các nhà cung cấp Trung Quốc để đối phó với cuộc chiến thương mạiMỹ - Trung và đại dịch Covid-19. Một cuộc khảo sát từ Hiệp hội Công nghiệp Thời trang Hoa Kỳ thăm dò ý kiến của 25 giám đốc điều hành các công ty hàng đầu trong quý II, cho thấy 29% trong số họ cho biết công ty họ nhập khẩu từ Việt Nam nhiều hơn Trung Quốc, tăng 25% so với năm ngoái.
Dữ liệu được công bố trong tuần này của Văn phòng Dệt may thuộc Bộ Thương mại Hoa Kỳ chỉ ra rằng về mặt số lượng, Trung Quốc vẫn đóng góp ít nhất 30% kim ngạch nhập khẩu hàng may mặc tại Hoa Kỳ trong nửa đầu năm. Tuy nhiên, điều cổt yếu ở đây là giá cả nhập khẩu thấp hơn nhiều so với mức trung bình bởi hầu hết các nhà sản xuất và thương nhân Trung Quốc đều phải giảm giá mạnh để duy trì các đơn đặt hàng nước ngoài và đối phó với sự suy giảm trong nhu cầu. Đơn hàng may mặc từ Trung Quốc đã giảm từ 2,25 USD/m2 trong năm ngoái xuống còn 1,88 USD trong nửa đầu 2020 - giảm 16% - lớn hơn nhiều so với mức giảm 3% của tất cả các hàng may mặc nhập khẩu. Trong năm nay, mức giá của các nhà cung cấp Trung Quốc đưa ra thấp hơn khoảng 30% so với các nước châu Á khác.
Tính đến tháng 7/2020, khoảng 30 tỷ USD hàng dệt may và sản phẩm dệt gia dụng của Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc phải chịu thêm 7,5% cộng với mức thuế thông thường.
“Nếu căng thẳng Mỹ-Trung tiếp tục leo thang, có khả năng các công ty thời trang Mỹ sẽ phải cắt giảm hơn nữa nguồn cung ứng từ Trung Quốc, ngay cả khi đó không phải là lựa chọn tối ưu về mặt kinh tế,” Sheng Lu, phó giáo sư nghiên cứu thời trang và may mặc tại ĐH Delaware.
Bên cạnh đại dịch và chiến tranh thương mại, lo ngại về tình trạng lao động cưỡng ép tại Khu tự trị Tân Cương đã trở thành trở ngại mới nhất kìm hãm hoạt động xuất khẩu dệt may của Trung Quốc. Trong cuộc khảo sát được thực hiện bởi Hiệp hội Thời trang Mỹ, một số giám đốc điều hành tiết lộ, họ đã phải “huỷ đơn đặt hàng với Trung Quốc và chuyển hệ thống cung ứng tới một khu vực an toàn hơn”, trong khi những người khác lại cho biết họ đã “làm việc với các kiểm toán viên của bên thứ 3 để tăng cường các nỗ lực kiểm toán, nhằm đảm bảo hàng hoá của họ không đến từ những đơn vị có liên quan đến lao động cưỡng ép.”
Xung đột giữa hai cường quốc kinh tế thế giới là yếu tố chính thúc đẩy các nhà sản xuất và xuất khẩu Trung Quốc phải tiến hành di chuyển một số hệ thống sản xuất ra khỏi Trung Quốc sang các nước lân cận để tận dụng chi phí lao động thấp hơn và tránh thuế quan nhập khẩu của Mỹ. Tuy nhiên, kế hoạch di chuyển đã bị chậm lại trong năm do đại dịch Covid-19 bùng phát.
“Đầu tư nước ngoài đã thực sự đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp Việt Nam phát triển và mở rộng năng lực sản xuất hàng may mặc,” phó giáo sư Sheng Lu nhận xét.
Trong ba thập kỷ qua, dòng chảy FDI vào Việt Nam đã đạt tổng cộng 19,5 tỷ USD, với Hàn Quốc xếp hạng đầu và tiếp theo đó là Đài Loan, Hồng Kông, Trung Quốc, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam.
Khoảng 70% số người tham gia khảo sát của Hiệp hội Thời trang Mỹ dự kiến sẽ cắt giảm nguồn cung ứng từ Trung Quốc cho đến năm 2022. Tuy nhiên trong tương lai, “thực sự là rất khó để có thể tìm kiếm nguồn cung với giá rẻ như vậy ở bên ngoài Trung Quốc. Ngay cả khi phải chịu áp thuế, chúng tôi vẫn chưa thể tìm được các loại vải, gía cả và số lượng phù hợp từ các khu vực khác. Những quốc gia khác cần phát triển hơn nữa để chúng tôi có thể rời đi [khỏi Trung Quốc]. Do đó, công ty hiện buộc phải xem xét tất cả mọi biện pháp cắt giảm chi phí,” một giám đốc điều hành trong khảo sát chia sẻ.
Nguồn: SCMP
